Israel Hayom 27.4.2012
Yiftach Kozik
Το 1953, ο πρώτος ισραηλινός στολίσκος του πολεμικού ναυτικού έπλευσε στο Αιγαίο Πέλαγος για μια άσκηση διάρκειας ενός μηνός. Τη στιγμή που επρόκειτο να επιστρέψουν, ένας καταστρεπτικός σεισμός χτύπησε τα ελληνικά νησιά και οι Ισραηλινοί, καθώς εστερούντο εμπειρίας και επαρκούς εκπαίδευσης, έσπευσαν σε βοήθεια.
Αυτή η ιστορία μας γυρίζει στις πρώτες ημέρες του Ισραήλ. Ήταν 1953. Οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις είχαν μόλις πρόσφατα ολοκληρώσει τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας. Το Ναυτικό άρχιζε να δημιουργεί μια δύναμη που θα μπορούσε να υπερασπιστεί τα θαλάσσια σύνορα τα επόμενα χρόνια.
Ο πρώτος στόλος πολεμικών σκαφών, “ο Μεγάλος Στολίσκος” [σ.μ.: το οξύμωρο σχήμα δείχνει το ό,τι αν και μικρός ο στόλος (“στολίσκος”) ήταν ισχυρός (“μεγάλος)], είχε μόλις σχηματιστεί. Ο επικεφαλής αξιωματικός ήταν ο Shlomo Erel, ο οποίος επρόκειτο μια μέρα να γίνει ναύαρχος του πολεμικού ναυτικού. Μέχρι τότε είχε υπηρετήσει σε βρετανικό πλοίο που βυθίστηκε όταν επλήγη από γερμανική τορπίλη, υπήρξε καπετάνιος στον βρετανικό στόλο και είχε κυβερνήσει πολλά πλοία στο ισραηλινό πολεμικό ναυτικό. Ο Shlomo Erel ενθυμείται ότι το προσωπικό του στόλου δεν είχε ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του ως μάχιμη μοίρα. “Ήμασταν ένα συνονθύλευμα από νεαρούς, ανεκπαίδευτους ναύτες, αξιωματικούς από δω κι από κει και στερούμασταν οδυνηρώς κάθε επιχειρησιακής εμπειρίας”.
Ο Erel αποφάσισε πως ήταν ουσιώδεις οι ασκήσεις ευρείας κλίμακας. Ζήτησε και τελικώς έλαβε άδεια από τον τότε Ναύαρχο Μordechai “Moka” Limon για να διεξαγάγει μια πολεμική άσκηση διάρκειας ενός μηνός στο Αιγαίο Πέλαγος. Ο Limon ενέκρινε για την άσκηση ένα κονδύλι 1.500 αμερικανικών δολαρίων.
Και έτσι ένα πρωί ο στολίσκος έπλευσε προς τη Ρόδο. Το πρώτο πλοίο που ξεκίνησε ήταν εκείνο που θα εξυπηρετούσε ως πλοίο εφοδιασμού και σταθμός εξοπλισμού. Τα σκάφη του στολίσκου συνέχιζαν την πορεία από τη Ρόδο προς τα βόρεια, στη Λέρο και στη ακολούθως στην εκπαιδευτική άσκηση διάρκειας τεσσάρων εβδομάδων σε ολόκληρο το Αιγαίο Πέλαγος.
Ξαφνικές εκκλήσεις βοηθείας
Οι ναύτες έκαναν πρακτική στο να εισέρχονται σε μαρίνες, όρμους και λιμάνια. Εξασκήθηκαν στη μάχη και στην απόκτηση ναυτικής εμπειρίας. Τα σκάφη του στολίσκου έπλευσαν σε διάφορα λιμάνια όπου τα πληρώματα ασκήθηκαν λίγο στην πολιτική και τη διπλωματία ως διπλωμάτες του νεωστί ιδρυθέντος Κράτους του Ισραήλ. Έτσι κύλησαν τέσσερις εβδομάδες εκπαίδευσης και σύντομα ήρθε ο καιρός να πλεύσουν στην πατρίδα.
Όμως λίγο πριν να βάλουν πλώρη για επιστροφή, ο Erel αποφάσισε να σταματήσει στην νότια Πελοπόννησο για συντήρηση του πλοίου και για βαψίματα προτού επιστρέψει στο λιμάνι της Χάιφα. Ενθυμείται πως εκείνος ο όρμος, με κωδικό όνομα ¨ο Κόλπος του Βαψίματος”, βρισκόταν βόρεια από τα Αντικύθηρα. Η ατμόσφαιρα ήταν χαρακτηριστική ατμόσφαιρα μετά από άσκηση. Όλοι ονειρευόντουσαν πως κοιμούνταν στα κρεβάτια τους στο σπίτι τους.
Ξαφνικά όμως, όλα άλλαξαν. Καθώς το πλοίο βρισκόταν αγκυροβολημένο, οι ασυρματιστές έλαβαν σήμα SOS. Σύντομα έμαθα πως στην περιοχή σημειώθηκαν μια σειρά από σεισμούς, μεγέθους 7.3 βαθμών της κλίμακας Richter. Οι σεισμοί έπληξαν ολόκληρη την Ελλάδα δυτικά του Ισθμού της Κορίνθου, τη Κεφαλλονιά, τη Ζάκυνθο και τη μικρή Ιθάκη.
Εκπομπές έκτακτης ανάγκης και σήματα κινδύνου κατέκλυσαν τα ραδιόφωνα του πλοίου. Οι εκκλήσεις προέρχονταν από διάφορες περιοχές: από τα τρία νησιά του επικέντρου, την Κεφαλλονιά, την Ζάκυνθο και την Ιθάκη, ακόμη και από την ελληνική πρωτεύουσα, την Αθήνα. Τα σήματα λάμβανα ταυτόχρονα οι τρεις στόλοι που βρίσκονταν στην περιοχή: ο αμερικανικός 6ος στόλος, μια ομάδα βρετανικών αντιτορπιλικών και περιπολικών και ο πρώτος στολίσκος του Ισραηλινού Ναυτικού, του οποίοι οι άντρες είχαν ρίξει άγκυρα για να περάσουν λίγες ώρες διασκέδασης στο λεγόμενο “Όρμο του Βαψίματος” πριν καταπλεύσουν στην πατρίδα.
Ο διοικητής του στολίσκου κάλεσε τους διοικητές των σκαφών σε μια γρήγορη σύσκεψη ενώ ταυτόχρονα έστειλε μήνυμα στο Ράδιο Αθήναι και στο ναυαρχείο στο Ισραήλ. Έστειλε μια πρώτη αναφορά για το συμβάν στο αρχηγείο του ναυτικού και ζήτησε άδεια να παρέξει βοήθεια. Το αρχηγείο ανταποκρίθηκε άμεσα: ¨Πηγαίνετε και παρέχετε βοήθεια”. Από το Ράδιο Αθήναι δεν υπήρξε απάντηση.
“Νιώσαμε σαν να βυθιζόταν το πλοίο”
Τα πληγέντα νησιά βρισκόντουσαν περί τα 250 με 300 ναυτικά μίλια από τον όρμο. Το ταξίδι διαρκούσε περίπου 15 ώρες και να πλοία απέπλευσαν αμέσως. “όταν φθάσαμε στην περιοχή” θυμάται ο Erel “πλησίον της Ζακύνθου, προσπεράσαμε το μεγάλο σκάφος του αμερικανικού Ναυτικού, το Salem. Οι Αμερικανοί μάς είπαν ότι θα αγκυροβολούσαν και θα παρείχαν τη βοήθειά τους εκεί”. Συμφωνήσαμε να προχωρήσει ο ισραηλινός στολίσκος στην Κεφαλλονιά όπου η καταστροφή εκεί ήταν μεγαλύτερη και ο αριθμός των θυμάτων πολύ υψηλότερος. Το αμερικανικό πλοίο δεν μπορούσε να καταπλεύσει στην Κεφαλλονιά λόγω του μεγέθους του.
Ο στολίσκος με σπουδή κατευθύνθηκε στην Κεφαλλονιά. Καθώς πλησίαζε στις ακτές της, οι ναύτες είδαν ένας βρετανικό αντιτορπιλικό, το HMS Daring να αγκυροβολεί αρκετά μακριά από την ακτή λόγω του μεγέθους του. Τα ισραηλινά σκάφη προσπάθησαν να εισέλθουν στον όρμο, πλησίον της παράκτιας πρωτεύουσας Αργοστολίου. Εκείνη τη στιγμή ακούστηκαν εκρήξεις στο κατάστρωμα. Φοβήθηκαν πως τα ύφαλα του πλοίου είχαν πλημμυρίσει και πως θα βυθίζονταν, όμως ο θόρυβος αποδείχτηκε πως ήταν μετασεισμοί του τεράστιου σεισμού.
Καθώς οι ήχοι των υποθαλάσσιων εκρήξεων συνεχίζονταν, ο διοικητής του σκάφους αποφάσισε να αγκυροβολήσει στο Αργοστόλι. Ένα μόνο πλοίο εισήλθε στον όρμο ενώ τα δύο άλλα παρέμενα στ΄ ανοιχτά.
Την ίδια στιγμή τεράστιες μάζες εδάφους άρχισαν να πέφτουν στη θάλασσα με απίστευτη δύναμη. Η κορυφή του όρους Αίνος, με υψόμετρο περί τα 1.600 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, έδειχνε να έχει σκιστεί στα δύο. Καπνός ανέβαινε από τις ευρείες ρωγμές που είχαν δημιουργηθεί. Ξέσπασαν φωτιές και οι φλόγες τύλιξαν το νησί. Από τα πλοία οι δρόμοι φαινόντουσαν πνιγμένοι στον καπνό.
Το σκάφος διοίκησης ολοκλήρωσε την αναγνωριστική περιπολία του και έδωσε αναφορά στα άλλα δύο, τα οποία κατευθύνθηκαν με τη σειρά τους προς το αγκυροβόλιο. Οι μάχιμοι ναύτες ετοιμάστηκαν να παράξουν βοήθεια. Ναύτες και αξιωματικοί αποβιβάστηκαν και μπήκαν στην πόλη, όπου διαπίστωσαν την τεράστια καταστροφή. Στα γύρα χωριά δεν υπήρχε όρθιο ούτε ένα κτίριο. Συνάντησαν χιλιάδες τραυματίες, μεταξύ των οποίων παιδιά και ηλικιωμένους, που βρίσκονταν σε κρίσιμη κατάσταση. Πολλοί άνθρωποι είχαν ακρωτηριαστεί ή είχαν καταπλακωθεί. Υπήρχαν επίσης και έγκυοι. Όλοι αυτοί χρειάζονταν άμεσα πρώτες βοήθειες.
Οι ναύτες γρήγορα ανακάλυψαν πως συχνά-πυκνά τυφλωνόντουσαν από εκθαμβωτικό φως. Αποδείχτηκε πως άνθρωποι που ζούσαν στα κοντινά βουνά είχαν δει τα ισραηλινά πλοία και έστελναν επείγοντα σήματα βοήθειας με τη βοήθεια θρυμματισμένων καθρεφτών.
Οι ναύτες άρχισαν αν ξεφορτώνουν οτιδήποτε θα μπορούσε να βοηθήσει τους τραυματίες. Έστησαν ένα σταθμό διαλογής στον κεντρικό προβλήτα του λιμανιού. Ο υψηλόβαθμος γιατρός του στολίσκου Δρ Ashkenazi μαζί με τον νεότερο γιατρό Δρ Seelenfreud ήσαν υπεύθυνοι για την περίθαλψη των τραυματιών. Αποφάσιζαν ποιοι έχρηζαν άμεσης περίθαλψης και ποιοι μπορούσαν να περιμένουν ενώ έκανα και επείγουσες εγχειρίσεις. Κάποιο κάταγμα λεκάνης, κάποια εγκεφαλική κάκωση, κάποιος πρόωρος τοκετός, σπασμένα κόκκαλα που έπρεπε να μπουν στη θέση τους και αιμορραγίες που έπρεπε να σταματήσουν.
Παρ' όλη την προσπάθεια των δύο ισραηλινών γιατρών να βάλουν μια τάξη, περικυκλώθηκαν από αμέτρητους τραυματίες από πανικό και απόγνωση. Το χάος κυριάρχησε.
Οι βρετανοί ναύτες έκανα κι αυτοί τις ενέργειές τους: μια αντλία νερού από ένα βρετανικό σκάφος εξασφάλιζε νερό στην πόλη που είχε χάσει τα αποθέματα νερού της. Οι Βρετανοί παρέσχον επίσης εξοπλισμό αφαλάτωσης, σκηνές, τροφή, φορεία και επιδέσμους. Κατέβασαν στο νερό και μικρές μηχανοκίνητες λέμβους με σκοπό να ερευνήσουν τις γύρω περιοχές και θύματα και για τη μεταφορά τους στους ισραηλινούς γιατρούς προς περίθαλψη. Αργότερα συγκροτήθηκε και ένα πρόχειρο κοινό επιτελείο Ισραηλινών και Βρετανών για την αντιμετώπιση της έκτακτης κατάστασης. Υπήρχε το θέμα της βρετανικής κυριαρχίας στην Παλαιστίνη, που είχε τελειώσει μόλις πριν από λίγο καιρό, αλλά όλα αυτά ξεχάστηκαν.
Το σκάφος που μετατράπηκε σε νοσοκομείο
Οι μικρές μηχανοκίνητες λέμβοι που ξεκίνησαν να εντοπίσουν τραυματίες έφεραν πίσω πολλούς που χρειάζονταν πρώτες βοήθειες. Το ισραηλινό σκάφος K-28, γνωστό ως Mivtah, του οποίου κυβερνήτης ήταν ο Arie Brosh, μετατράπηκε σε πλωτό νοσοκομείο, σε ένα είδος τεράστιου ασθενοφόρου που μετέφερε τους τραυματίες σε νοσοκομεία στην ελληνική ενδοχώρα, μια απόσταση περίπου μίας ημέρας.
Κάθε φορά, περί τους εκατό τραυματίες που λάμβαναν πρώτες βοήθειες στο νησί, μεταφέρονταν στο K-28. Αργότερα μεταφέρονταν στην Πάτρα, μιαν απόσταση περίπου πέντε ωρών. Το πλοίο τότε επέστρεφε στην Κεφαλλονιά για άλλους τραυματίες, τους μετέφερε στην Πάτρα και τα νοσοκομεία της και γύριζε για έναν ακόμη γύρο εκκένωσης. Περί τους 400 σοβαρά τραυματίες μεταφέρθηκαν στο Mivtah.
Για τρεις ολόκληρες μέρες, οι ισραηλινοί αξιωματικοί και ναύτες εργάστηκαν “με ανεξάντλητη αφοσίωση και τεράστια αυταπάρνηση” όπως ενθυμείται ο Shlomo Erel. Ο ισραηλινός στολίσκος υπήρξε ο πρώτος που δημιούργησε σταθμούς πρώτων βοηθειών στην παραλία της Κεφαλλονιάς. Χρησιμοποίησαν σχεδόν όλες τις προμήθειές τους, την τροφή, τα φάρμακα, το νερό και τα καύσιμα. Έδωσαν ό,τι είχαν για να βοηθήσουν τον λαό της Κεφαλλονιάς.
Αργά. Περισσότερα σκάφη άρχισαν να καταφθάνουν στην πληγείσα περιοχή, μεταφέροντας τροφή και φρέσκο νερό, επιδέσμους, φάρμακα, κουβέρτες και μηχανολογικό εξοπλισμό για την απομάκρυνση των συντριμμιών. Αμερικανικά αεροπλάνα έριξαν με αλεξίπτωτα επιπλέον προμήθειες. Ελληνικά αντιτορπιλικά άρχισαν να καταφθάνουν με ένα βρετανικό πολεμικό πλοίο να τα ακολουθεί. Το ιταλικό ναυτικό απέστειλε και αυτό προμήθειες ενώ ένα σκάφος απέστειλε ακόμη και η Νέα Ζηλανδία. Οι ισραηλινές αερογραμμές El Al μετέφεραν δωρεάν εξοπλισμό και ένδυση που είχαν συγκεντρωθεί στο Λονδίνο για τους κατοίκους των ελληνικών νησιών.
Η τάξη αποκαταστάθηκε σταδιακά και σύντομα έπειτα από την αποκατάστασή της, ο Βασιλέας της Ελλάδας ανακήρυξε τους απεσταλμένους του ισραηλινού, βρετανικού, αμερικανικού και ελληνικού ναυτικού “προσωρινή κυβέρνηση της Κεφαλλονιάς εκ πάσης απόψεως”. Σύμφωνα με τον ισραηλινό διοικητή, η πολυεθνική ομάδα διοίκησης καθόταν γύρα από ένα αναποδογυρισμένο κουτί κοντά στο σημείο όπου συγκεντρώνονταν οι τραυματίες και λειτουργούσε σαν κυβέρνηση.
Μόλις φάνηκε να είναι η κατάσταση υπό έλεγχο, ο ισραηλινός στολίσκος, που είχε σχεδόν εξαντλήσει το σύνολο της ισχύος και των προμηθειών του, έδωσε αναφορά στους νεωστί αφιγμένους κυβερνήτες και άρχισαν την προετοιμασία του ταξιδιού τους στο λιμάνι του Πειραιά για λίγη ξεκούραση, για ανασύνταξη και ανεφοδιασμό πριν την επιστροφή στο Ισραήλ.
Όταν απέπλεαν από τον όρμο, όλοι οι υπόλοιποι στόλοι ηχούσαν συντονισμένα τις σειρήνες ομίχλης τους προκειμένου να χαιρετίσουν τον ισραηλινό στολίσκο, θυμάται ο Erel με περηφάνια. Προσήλθε επίσης ο βασιλέας για να αποχαιρετίσει και να ευχαριστήσει τους ισραηλινούς ναύτες. Όταν τα ισραηλινά πλοία εισήλθαν στο λιμάνι του Πειραιά, ο έλληνας πρωθυπουργός Στρατηγός Αλέξανδρος Παπάγος ήλθε να ευχαριστήσει τους αξιωματικούς και τους ναύτες και διέταξε να φορτωθούν στα σκάφη “ό,τι καλύτερο υπάρχει”. Ο Erel ενθυμείται ότι ο ελληνικός Τύπος, ακόμη και οι εφημερίδες άλλων χωρών, είχαν την αποστολή διάσωσης στα πρωτοσέλιδά τους. Από τον Πειραιά, τα σκάφη γύρισαν στην πατρίδα τους, στο λιμάνι της Χάιφας.
Κοιτώντας πίσω, αυτή η αυθόρμητη αποστολή διάσωσης υπήρξε η βάση για την παράδοση που αναπτύχθηκε στις ΙΕΔ για την παροχή άμεσης βοήθειας όπου υπάρχει πλήγμα από φυσική καταστροφή. Ο κύκλος έκλεισε όταν μια φονική πυρκαγιά ξέσπασε το 2010 στο όρος Κάρμηλος. Μεταξύ των πρώτων που έσπευσαν σε βοήθεια ήσαν οι Έλληνες.
http://www.israelhayom.com/site/newsletter_article.php?id=4115
Σημείωση Ζαν Κοέν:
Το 2003 ο δήμος της Κεφαλονιάς τίμησε το Ισραηλινό Ναυτικό σε ειδική τελετή στο νησί. Στην εκδήλωση ήταν και ο διοικητής της Ισραηλινής Ναυτικής μοίρας Shlomo Erel 82 ετών. Όπως είπε «δυστυχώς και άλλοι συμπολεμιστές μου ήθελαν να έρθουν αλλά δεν τους το επιτρέπει η υγεία τους. Πρέπει όμως να πω δεν πιστεύω στα μάτια του το πώς έγινε η Κεφαλλονιά.»
Φυσικά από μία τέτοια εκδήλωση δεν μπορούσαν να λείψουν κάποιοι αριστεριστές που περίμεναν έξω από την αίθουσα με πλακάτ εναντίον του Ισραήλ.