Ο Ερυθρός Σταυρός, η διεθνής αυτή οργάνωση που συντελεί πολύτιμο ανθρωπιστικό έργο τόσο στο πεδίο των μαχών όσο και στην επαύριο φυσικών καταστροφών, ενδέχεται να αποκτήσει ένα νέο τρίτο διακριτικό έμβλημα τον προσεχή Δεκέμβριο. Αν οι διπλωματικές διαπραγματεύσεις στεφθούν με επιτυχία, τότε τα 192 κράτη που έχουν υπογράψει τις Συνθήκες της Γενεύης θα αποδεχτούν το Τρίτο Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο που θα προσθέσει ένα τρίτο ουδέτερο σύμβολο πλάι στον ερυθρό σταυρό και την ερυθρά ημισέληνο. Το νέο έμβλημα, ο «ερυθρός κρύσταλλος», έχει σχεδιαστεί με το σκεπτικό να είναι απαλλαγμένο από κάθε θρησκευτικό, εθνικό, πολιτικό και πολιτιστικό περιεχόμενο, ένα πρόβλημα που απασχολεί τον Ερυθρό Σταυρό τα τελευταία χρόνια.
Όταν ιδρύθηκε ο Ερυθρός Σταυρός στις 22 Αυγούστου 1863 στην Γενεύη της Ελβετίας, ως προστατευτικό σύμβολο για τις ιατρικές μονάδες επιλέχθηκε ο ερυθρός σταυρός σε κόκκινο φόντο. Η επικρατούσα άποψη για την επιλογή αυτή είναι ότι αποτελεί αντιστροφή των χρωμάτων της Ελβετικής Σημαίας, ως τιμή προς την ουδέτερη αυτή χώρα στην οποία γεννήθηκε η ιδέα χωρίς να έχει θρησκευτική διάσταση. Το 1876 ωστόσο, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, κατά τη διάρκεια του Ρωσο-τουρκικού πολέμου, υιοθέτησε μονομερώς την ερυθρά ημισέληνο ως σύμβολο για τις ιατρικές της μονάδες και έτσι de facto το μέχρι τότε ουδέτερο σύμβολο του ερυθρού σταυρού απέκτησε θρησκευτική διάσταση. Ένα ακόμη σύμβολο ήρθε να προστεθεί στις συνθήκες της Γενεύης το 1929, το ερυθρό λιοντάρι του Ιράν, το οποίο όμως η χώρα έπαψε να το χρησιμοποιεί το 1980, υπέρ της ερυθράς ημισελήνου.
Τα προβλήματα που έρχεται να λύσει ο ερυθρός κρύσταλλος είναι πολλαπλά. Ένας μεγάλος αριθμός κρατών έχουν διαφορετική θρησκεία από τον Χριστιανισμό ή το Ισλάμ. Άλλες χώρες πάλι έχουν ανάμεικτους θρησκευτικά πληθυσμούς και τους είναι δύσκολο να επιλέξουν το ένα ή το άλλο σύμβολο. Η ιδιαιτερότητα του νέου εμβλήματος είναι ότι ένα άλλο σύμβολο μπορεί να προστεθεί μέσα σε αυτό. Έτσι για παράδειγμα, το Ισραήλ μπορεί να χρησιμοποιήσει το άστρο του Δαυίδ μέσα στον κρύσταλλο και η Ερυθραία, με μοιρασμένο πληθυσμό ανάμεσα σε Χριστιανούς και Μουσουλμάνους, να χρησιμοποιήσει το διπλό έμβλημα, τον σταυρό και την ημισέληνο μέσα στον κρύσταλλο (Οι συνθήκες τις Γενεύης απαγορεύουν την χρήση και των δύο συμβόλων μαζί). Έτσι αποφεύγεται και ο κίνδυνος του πολλαπλασιασμού των συμβόλων, αν δηλαδή κάθε χώρα επιθυμεί να χρησιμοποιήσει το δικό της σύμβολο.
Και η Κύπρος, η οποία σημειωτέων δεν είναι μέλος της Ομοσπονδίας των Εθνικών Επιτροπών του Ερυθρού Σταυρού, μπορεί να επωφεληθεί από το νέο έμβλημα και η Επιτροπή του μελλοντικά ενωμένου Κυπριακού κράτους να επιλέξει το διπλό έμβλημα, τον σταυρό και την ημισέληνο μέσα στον κρύσταλλο.
Ένας ακόμη τομέας στον οποίο το νέο έμβλημα θα αποδειχτεί ιδιαίτερα χρήσιμο είναι αυτός των πολυεθνικών στρατιωτικών δυνάμεων, ιδιαίτερα των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ. Συχνά στην ίδια ειρηνευτική αποστολή χρησιμοποιείται και ο ερυθρός σταυρός από κάποιες ιατρικές μονάδες και η ερυθρά ημισέληνος από κάποιες άλλες. Το νέο έμβλημα θα επιτρέπει την ενιαία απεικόνιση των ιατρικών μονάδων.
Τέλος, ο ίδιος ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός επιθυμεί να χρησιμοποιήσει το νέο έμβλημα σε περιπτώσεις που η χρήση των άλλων δύο συμβόλων δεν συνίσταται. Για παράδειγμα, στο Ιράκ ο ερυθρός σταυρός έχει εξισωθεί στα μάτια των Ιρακινών ως σύμβολο των Αμερικάνικων δυνάμεων. Τον Οκτώβριο του 2003, τα γραφεία του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού στην Βαγδάτη είχαν δεχτεί βομβιστική επίθεση με αποτέλεσμα τον θάνατο 12 ατόμων και τον τραυματισμό περισσότερων από 20. Πρόσφατα ο πρόεδρος της Ιρακινής Επιτροπής της Ερυθράς Ημισελήνου πρότεινε στον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό να πάψει να χρησιμοποιεί το έμβλημα του σταυρού υπέρ της ημισελήνου, όταν τέσσερις Ιρακινοί εθελοντές που μοίραζαν φάρμακα που έφεραν το έμβλημα του σταυρού κινδύνευσαν να χάσουν τη ζωή τους από τρομοκράτες που τους θεώρησαν ως χριστιανούς ιεραπόστολους.
Ίσως το νέο έμβλημα να αποτελέσει την κοινά αποδεκτή λύση από όλες τις πλευρές σε μια εποχή που οι θρησκευτικές πεποιθήσεις μοιάζουν να αποκτούν ολοένα και σημαντικότερο ρόλο στη διεθνή πολιτική σκηνή.
Για περισσότερες πληροφορίες πάνω στο νέο έμβλημα διαβάστε: Bugnion François, “Towards a Comprehensive Solution to the Question of the Emblem, Revised Third Edition, International Committee of the Red Cross, April 2005.
( http://www.icrc.org/Web/Eng/siteeng0.nsf/htmlall/p0778/$File/ICRC_002_0778.PDF!Open )
*Ο Λεόν Σαλτιέλ εργάζεται ως αναλυτής στον οργανισμό UN Watch στην Γενεύη της Ελβετίας.