Η ΕΡΕΥΝΑ 6.2.2011
Του Αποστόλη Ζώη
Μοτό: Αμέσως μετά τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ, ο Ασέρ Μωυσής διορίστηκε πρόξενος και αργότερα διπλωματικός αντιπρόσωπος του νεοσύστατου κράτους στην Αθήνα.
«Ήταν πρεσβευτής και εκπρόσωπος ταυτόχρονα σε δυο χώρες, την Ελλάδα και το Ισραήλ. Πρεσβευτής και εκπρόσωπος ενός ιδεώδους. Του ιδεώδους της φιλίας ανάμεσα στους Έλληνες και τους Εβραίους».
Με αυτό τον τρόπο σκιαγραφεί τον πατέρα του Ασέρ Μωυσή, ο γιος του Ραφαήλ, μιλώντας πρόσφατα σε ημερίδα της Ισραηλιτικής Κοινότητας Τρικάλων. Ενώ αναφορά γίνεται και στον τελευταίο τόμο των «Τρικαλινών».
Ο πατέρας μου…
«Ο πατέρας μου Ασέρ Μωυσής», αναφέρει ο Ραφαήλ Μωυσής, «παντρεύτηκε την Γιαννιωτισσα Εριέτη ή Γέτη Λεβή, και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου ο ίδιος γεννήθηκε. «Με πατέρα Τρικαλινό και μητέρα Γιαννιώτισσα», συνεχίζει, «ήμουν από μικρός μάρτυρας μιας φιλικής διαφωνίας μεταξύ των γονιών μου για το ποια πόλη είχε τις περισσότερες ομορφιές, τα Τρίκαλα με το ποτάμι και τα γεφύρια της ή τα Γιάννενα με τον Μόλο και τη λίμνη της».
Για όσους τυχόν δεν γνωρίζουν τίποτε για τον Ασέρ Μωυσή, ο Ραφαήλ μεταφράζει σχετικό λήμμα από την Encyclopedia Judaica: «Έλλην δικηγόρος, συγγραφεύς, μεταφραστής και κοινοτικός ηγέτης του Εβραϊσμού. Σε νεαρά ηλικία (1936) εξελέγη πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης. Αφού επέζησε του Ολοκαυτώματος, διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στην αναδιοργάνωση των Εβραϊκών Κοινοτήτων της Ελλάδος.
Χάρη στις δικές του κυρίως ενέργειες, νομοθετήθηκαν από την Ελληνική Κυβέρνηση το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο (ΚΙΣ), ο Οργανισμός Περιθάλψεως και Αποκαταστάσεως Ισραηλιτών Ελλάδος (ΟΠΑΙΕ) και δημιουργήθηκαν διάφορες άλλες εβραϊκές οργανώσεις.
Αμέσως μετά τη δημιουργία του Κράτους του Ισραήλ το 1948, διορίστηκε Διπλωματικός Αντιπρόσωπος του νεοσύστατου κράτους στην Ελλάδα.
Πολυγραφότατος, μετέφρασε στα νέα Ελληνικά διάφορα εβραϊκά θρησκευτικά κείμενα και εργάσθηκε ακούραστα τόσο φυσικά όσο και με την πέννα του για την προώθηση και ενίσχυση των δεσμών μεταξύ Ελλήνων και Εβραίων».
Όπως προκύπτει από το παραπάνω βιογραφικό του, ο Ασέρ Μωυσής έζησε 75 περίπου χρόνια. Η πρώτη παρέμβαση του Ραφαήλ Μωυσή στην ομιλία του στα Τρίκαλα, είναι η θεώρηση της σταδιοδρομίας του πατέρα του σε τρεις διακριτούς εικοσιπενταετείς κύκλους.
Τον πρώτο ονόμασε περίοδο των Τρικάλων. Σε αυτόν περιλαμβάνονται και τα χρόνια των σπουδών του στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αφού και τα χρόνια των σπουδών του διατηρούσε τo σπίτι του στα Τρίκαλα.
Η δεύτερη εικοσιπενταετία είναι η συνταρακτική περίοδος που αρχίζει με την εγκατάσταση του στη Θεσσαλονίκη, την αλματώδη εξέλιξη του σε νομική προσωπικότητα και κορυφαίον κοινοτικό ηγέτη της εκεί ιστορικής Εβραϊκής Κοινότητας, αλλά περιλαμβάνει ακόμη τη δραματική περίοδο του πολέμου, της κατοχής, της απελευθέρωσης και της ανάδειξής του σε οργανωτή του μεταπολεμικού ελληνικού Εβραϊσμού αλλά και Διπλωματικού Αντιπροσώπου του Ισραήλ στην Ελλάδα.
Τέλος, η τρίτη εικοσιπενταετία είναι η περίοδος που τον βρίσκει ώριμο και καταξιωμένο και κατά την οποία αφιερώνεται κυρίως στην παραγωγή του πλουσίου συγγραφικού λογοτεχνικού του έργου.
Ακόμα ο Ραφαήλ Μωυσής αναφέρει πως όταν κατά τη διάρκεια του διωγμού η οικογένεια Μωυσή κρύφτηκε στην Κηφισιά, ο πατέρας του διάλεξε για τον εαυτό του το όνομα ενός παιδικού του φίλου που ζούσε στα Τρίκαλα, του Αλέξανδρου Μάντζαρη, «ώστε να έχει ένα σταθερό σημείο αναφοράς όποτε του ζητούσαν να μιλήσει για «το παρελθόν του».
Επίτευγμα
Προσωπικό επίτευγμα του Ασέρ ήταν η ψήφιση του Νόμου 846/22.1.1946 περί καταργήσεως του κληρονομικού δικαιώματος του Κράτους επί των σχολαζουσών εβραϊκών περιουσιών (κατά το Χρονολόγιο Βερέμη - Κωνσταντοπούλου), μέτρο μοναδικό στην απελευθερωμένη Ευρώπη). Το έργο του ολοκληρώθηκε το 1947 με την ψήφιση του Ν. 228694/6069 περί διορισμού του ΚΙΣ ως διαχειριστή εγκαταλελειμμένων ισραηλιτικών περιουσιών και το 1949 με την ίδρυση του ΟΠΑΙΕ (Οργανισμός Περίθαλψης και Αποκατάστασης Ισραηλιτών Ελλάδος).
Λιγότερο γνωστή αλλά και επίσης σημαντική είναι η προσπάθεια που κατέβαλε για την έκδοση ειδικών νομοθετημάτων, με τα οποία απηλλάγησαν από κατηγορίες και επετράπη η μετανάστευση στην τότε Παλαιστίνη αριθμού νεαρών Εβραίων, οι οποίοι είχαν εμπλακεί στην λάθος μεριά της εμφύλιας διαμάχης.
Επίσης λιγότερο γνωστή είναι η δραστηριότητά του και η στενή παρακολούθηση των εξελίξεων που λάμβαναν χώρα στην Παλαιστίνη κατά τη διάρκεια του αγώνα απελευθέρωσης από την αγγλική κυριαρχία και εγκαθίδρυσης του ελευθέρου εβραϊκού κράτους. Μεγάλα ονόματα εκείνης της προσπάθειας όπως του David Ben Gourion, του Moshe Shertok (αργότερα Sharet), του Jacob Tsernovitch (αργότερα Tsour), της Golda Mayerson (αργότερα Meyir) και του Aba Eban, ονόματα ανθρώπων που αργότερα κατέλαβαν μεγάλες θέσεις στο νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ, ήταν σε τακτική επικοινωνία με τον πατέρα μου, ορισμένοι μάλιστα από αυτούς είχαν περάσει και φιλοξενηθεί στο σπίτι μας στο Ψυχικό, επισημαίνει ο Ραφαήλ Μωυσής.
Αμέσως μετά τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ, ο Ασέρ Μωυσής διορίστηκε πρόξενος και αργότερα διπλωματικός αντιπρόσωπος του νεοσύστατου κράτους στην Αθήνα. Κατά τη διάρκεια της θητείας του δεν συνέβησαν ιδιαίτερα σημαντικά γεγονότα στις σχέσεις των δυο χωρών. Η Ελλάδα είχε αναγνωρίσει το Ισραήλ de facto, η δε de jure αναγνώριση ακολούθησε πολλές δεκαετίες αργότερα.
Πίκρα!
Ο Ραφαήλ Μωυσής αναφέρθηκε επίσης σε ένα θέμα που χαρακτήρισε θλιβερό. «Υπάρχει» στο αρχείο μου», είπε, «ένας φάκελος αλληλογραφίας μεταξύ του Υπουργείου Εξωτερικών του Ισραήλ και του πατέρα μου στην οποία ο Ασέρ Μωυσής βρίσκεται αναγκασμένος να απολογείται και να υποστηρίζει την ειλικρίνεια και πληρότητα της εβραϊκής του ταυτότητας και θρησκευτικής συνείδησης. Βρέθηκε σε αυτή τη θέση επειδή μια μερίδα της εβραϊκής κοινότητας της Αθήνας, παρεξήγησε την αρθρογραφία και εργασίες του πατέρα μου σε θέματα εβραϊσμού και χριστιανισμού και ειδικά με την ανθρώπινη προσωπικότητα του Ιησού Χριστού».
«Η βιβλιοθήκη μου», συνέχισε, «η βιβλιοθήκη δηλαδή του πατέρα μου, περιέχει ίσως σαράντα βιβλία γραμμένα από λόγιους Εβραίους και άλλους ιστορικούς, περί του Ιησού Χριστού τον οποίον ο Ασέρ αποκαλούσε «αδελφέ των πατέρων μου». Η βαθιά μελέτη και επιστημονική αντίληψη πάνω στο θέμα αυτό, τον έφερε κοντά σε πολλούς ορθόδοξους ιερείς μεταξύ των οποίων τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Βενέδικτο, τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνό και άλλους. Όπως ήδη αναφέρθηκε, οι σχέσεις αυτές, απέβησαν και προς όφελος του εβραϊκού συνόλου σε δύσκολες στιγμές.
«Τελικά, αρμόδιοι του Ισραηλινού Υπουργείου Εξωτερικών, μελέτησαν και κατάλαβαν το θέμα, και ο φάκελος καταλήγει με πλήρη δικαίωση και αποκατάσταση του πατέρα μου. Του άφησε όμως και πολλή πικρία!»
Σε μια εκδήλωση που έγινε στην Πρεσβεία του Ισραήλ στην Αθήνα το καλοκαίρι του 1988, σαράντα χρόνια δηλαδή μετά την ίδρυση του Ισραήλ, σε μια τελετή για να αποκαλυφθούν οι φωτογραφίες όλων όσων είχαν υπηρετήσει το πόστο του Πρεσβευτή στην Αθήνα ο Ραφαήλ Μωυσής μίλησε για πρώτη φορά για τον πατέρα του σε μια δημόσια εκδήλωση.
Με τα λόγια που τελείωσε τότε μπροστά σε Έλληνες και ξένους επισήμους ολοκλήρωσε την ομιλία του στην πατρίδα του Ασέρ, τα Τρίκαλα:
«Ας είναι λοιπόν γνωστό, ότι ανάμεσα στις προσωπικότητες που οι φωτογραφίες τους κοσμούν τους τοίχους της Πρεσβείας του Ισραήλ, πρόσωπα που όλα τίμησαν τη θέση τους και εκτέλεσαν σωστά την αποστολή τους, ο ένας, ο πρώτος στη σειρά, δεν ήταν στην πραγματικότητα ο εκπρόσωπος μιας χώρας στην άλλη, παρόλο ότι υπηρέτησε το Ισραήλ με πίστη και αφοσίωση, Ο Ασέρ Μωυσής ήταν στην αλήθεια πρεσβευτής και εκπρόσωπος ταυτόχρονα σε δύο χώρες, την Ελλάδα και το Ισραήλ. Πρεσβευτής και εκπρόσωπος ενός ιδεώδους. Του ιδεώδους της φιλίας ανάμεσα στους Έλληνες και τους Εβραίους».
http://www.e-erevna.gr/portal/story.aspx?ID=104035